अर्पणपत्रिका : अनंताचे यात्रिक असणार्या सार्या कलावंतांस...
We travel not for trafficking alone
By hotter winds our fiery hearts are fanned :
For lust of knowing what should not be known
We take the Golden Road to Samarkand
-J. E. Flecker
श्रेष्ठ समीक्षक श्री. त्र्यं. वि. सरदेशमुख यांनी लिहिले आहे, जी.एंच्या कथेने आपल्याला काय दिले आहे याचा शोध घेता घेता एकविसाव्या शतकाचा मध्यही उलटून जाईल.’
जी.एंचे कथासाहित्य हे एक ‘प्रश्नोपनिषद’ आहे. मानवी आयुष्या संदर्भातील असंख्य प्रश्न त्यांनी आपल्या कथेतून विचारले आणि त्या प्रश्नांचे प्रतिसाद वाचकांच्या मनातही उमटत गेले. श्री. पाडळकर हे अनेक वर्षांपासून जी.एंच्या कथेचा वेध घेण्याचा प्रयत्न करीत आहेत. या प्रयत्नाची एक वाट त्यांना जी.एंच्या कथांच्या ‘प्रतिबिंब’ कथेतून जाताना दिसली.
एखादी मिथ्य कथा, दंतकथा, परंपरेने सत्य समजली जाणारी कथा, किंवा एखादी पूर्वी गाजलेली ललित कलाकृती घेऊन तिला एका नवीन रूपात, नव्या दृष्टीकोनात सादर करणे याला ‘apocryphal story’ म्हटले जाते. यासाठी पाडळकरांनी ‘प्रतिबिंब कथा’ हा शब्दप्रयोग वापरला आहे. जी.एंच्या ‘यात्रिक’, ‘गुंतवळ’, ‘भेट’ अशा कथांना पाया म्हणून घेऊन त्यांच्यावर आपल्या कथांच्या इमारती लेखकाने रचल्या आहेत. मराठीतील हा अशा प्रकारचा पहिलाच कथासंग्रह आहे.
या संग्रहाच्या संदर्भात सुप्रसिद्ध समीक्षक सुरेन्द्र विठ्ठल दरेकर यांनी लिहिले, ‘जी.ए. अभ्यासक विजय पाडळकर यांचे हे पुस्तक मराठीतील जी.ए. प्रेमींच्या आस्वादण प्रवासातील एक ‘प्रकाशपर्व’ म्हणावे लागेल. या पुस्तकात जी.ए. संचिताचा एका वेगळ्या संकल्पनात्मक अंगाने वेध घेण्याचा लेखकाने प्रयत्न केला आहे. या पुस्तकातील कथा ‘apocryphal story’ संकल्पनेचा आशय वस्तूपाठ स्वरूपात बिंबविणार्या, व लेखकाच्या प्रतिभेची साक्ष देणार्या अशाच आहेत.
जी.एंचे कथासाहित्य हे एक ‘प्रश्नोपनिषद’ आहे. मानवी आयुष्या संदर्भातील असंख्य प्रश्न त्यांनी आपल्या कथेतून विचारले आणि त्या प्रश्नांचे प्रतिसाद वाचकांच्या मनातही उमटत गेले. श्री. पाडळकर हे अनेक वर्षांपासून जी.एंच्या कथेचा वेध घेण्याचा प्रयत्न करीत आहेत. या प्रयत्नाची एक वाट त्यांना जी.एंच्या कथांच्या ‘प्रतिबिंब’ कथेतून जाताना दिसली.
एखादी मिथ्य कथा, दंतकथा, परंपरेने सत्य समजली जाणारी कथा, किंवा एखादी पूर्वी गाजलेली ललित कलाकृती घेऊन तिला एका नवीन रूपात, नव्या दृष्टीकोनात सादर करणे याला ‘apocryphal story’ म्हटले जाते. यासाठी पाडळकरांनी ‘प्रतिबिंब कथा’ हा शब्दप्रयोग वापरला आहे. जी.एंच्या ‘यात्रिक’, ‘गुंतवळ’, ‘भेट’ अशा कथांना पाया म्हणून घेऊन त्यांच्यावर आपल्या कथांच्या इमारती लेखकाने रचल्या आहेत. मराठीतील हा अशा प्रकारचा पहिलाच कथासंग्रह आहे.
या संग्रहाच्या संदर्भात सुप्रसिद्ध समीक्षक सुरेन्द्र विठ्ठल दरेकर यांनी लिहिले, ‘जी.ए. अभ्यासक विजय पाडळकर यांचे हे पुस्तक मराठीतील जी.ए. प्रेमींच्या आस्वादण प्रवासातील एक ‘प्रकाशपर्व’ म्हणावे लागेल. या पुस्तकात जी.ए. संचिताचा एका वेगळ्या संकल्पनात्मक अंगाने वेध घेण्याचा लेखकाने प्रयत्न केला आहे. या पुस्तकातील कथा ‘apocryphal story’ संकल्पनेचा आशय वस्तूपाठ स्वरूपात बिंबविणार्या, व लेखकाच्या प्रतिभेची साक्ष देणार्या अशाच आहेत.